پوست نوجوانان در حساس‌ترین و شکل‌پذیرترین دوره زندگی‌شان قرار دارد؛ دورانی که هورمون‌ها، سبک زندگی پرتحرک و فشارهای محیطی، پوست را مستعد جوش، چربی زیاد یا خشکی ناگهانی می‌کند. بسیاری از والدین نگرانند که چگونه از پوست فرزندشان مراقبت کنند، بدون اینکه آن را با محصولات زیاد یا روش‌های اشتباه تحت فشار قرار دهند. این مقاله، یک راهنمای ساده، علمی و واقع‌بینانه برای والدینی است که می‌خواهند از حالا، مسیر سلامت و زیبایی پوست نوجوانشان را درست و اصولی آغاز کنند. با ما همراه باشید تا با بهترین روتین پوستی نوجوانان آشنا شوید.
بررسی نوع پوست؛ قدم اول برای داشتن بهترین روتین پوستی نوجوانی
پیش از شروع هر روتین مراقبتی، لازم است ابتدا نوع پوست فرزند نوجوان خود را به‌درستی شناسایی کنید؛ زیرا انتخاب نادرست محصولات تعادل پوست را به‌هم می‌زند و باعث تشدید جوش یا خشکی می‌شود. با بررسی جدول زیر می‌توان مسیر روتین پوستی نوجوانان را اصولی و مؤثر آغاز کرد.
| ویژگی | پوست چرب | پوست خشک | پوست نرمال | پوست مختلط |
| همیشه براق و چرب | ✅ | ❌ | ❌ | ✅ (در ناحیه T) |
| جوش‌دار | ✅ | ❌ | ❌ | ✅ |
| پوسته‌پوسته و کشیدگی | ❌ | ✅ | ❌ | ❌ |
| نه خشک، نه چرب | ❌ | ❌ | ✅ | ❌ |
روتین پوستی برای نوجوانان هنگام صبح
در دوران نوجوانی، پوست دچار تغییرات چشم‌گیری می‌شود؛ افزایش هورمون‌ها باعث ترشح بیشتر چربی، ایجاد جوش‌های التهابی، براق شدن پوست یا حتی گاهی خشکی و حساسیت می‌شود. این شرایط، هم برای خود نوجوان ناراحت‌کننده است و هم برای والدینی که به‌دنبال راهی برای کمک به فرزندشان هستند. دغدغه بسیاری از خانواده‌ها، پیداکردن یک روتین ساده، مؤثر و ایمن است که به پوست فرزندشان آسیب نزند و باعث اعتمادبهنفس بیشتر او شود. در ادامه، سه مرحله‌ی اصلی و ضروری در روتین صبحگاهی پوست نوجوانان را شرح می‌دهیم:
1. شست‌وشوی صورت با شوینده ملایم و مخصوص پوست نوجوان
شستن صورت اولین و مهم‌ترین قدم در شروع روتین نوجوانان است، زیرا در سنین نوجوانی، تغییرات هورمونی باعث افزایش ترشح چربی و بروز جوش می‌شود؛ به همین دلیل شست‌وشوی منظم صورت، نقش کلیدی در کنترل چربی و پیشگیری از آکنه دارد.
شوینده‌ای که فرزندتان استفاده می‌کند باید فاقد صابون، الکل و ترکیبات خشن باشد و حتماً متناسب با نوع پوستش (مثلاً شوینده ژلی برای پوست چرب و شوینده کرمی برای پوست خشک یا حساس) انتخاب شود. شست‌وشوی صورت دوبار در روز، صبح و شب، با آب ولرم و دست تمیز کافی است؛ زیرا شستن بیش از حد ممکن است پوست را تحریک کرده و تولید چربی را بیشتر کند.
جالب است بدانید بسیاری از والدین در کنار روتین‌های خانگی برای فرزند خود، گاهی برای لیزر موهای زائد فول بادی فرزندشان نیز اقدام می‌کنند. در‌صورتی‌که برای لیزر بهتر است پس از ۱۸ سالگی اقدام کرد و سن نوجوانی زمان مناسبی برای از بین بردن موهای زائد با لیزر نیست.
2. مرطوب‌کننده سبک برای پوست مستعد جوش و نوسانات چربی
بسیاری از والدین فکر می‌کنند اگر پوست فرزندشان چرب است، دیگر نیازی به مرطوب‌کننده ندارند، اما این یک تصور اشتباه است. پوست نوجوانان به‌دلیل تغییرات هورمونی، گاهی همزمان چرب و دهیدراته (کم‌آب) می‌شود. دراین‌صورت استفاده از یک مرطوب‌کننده سبک، فاقد چربی، غیرکومدون‌زا (یعنی مسدودکننده منافذ نباشد) و حاوی ترکیبات آبرسان مثل هیالورونیک اسید یا آلوئه‌ورا به کاهش التهاب، تعادل چربی و حتی بهبود بافت پوست کمک می‌کند. مرطوب کردن روزانه صورت باعث تقویت سد دفاعی پوست نوجوانان می‌شود.
برخی والدین در کنار مراقبت‌های پوستی، نگران شکل‌گیری نامتوازن بدن فرزند خود هستند؛ در چنین مواردی ممکن است به گزینه‌هایی مانند ترواسکالپ فکر کنند، اما در بسیاری از مواقع، تنظیم تغذیه و تعادل هورمونی از سن نوجوانی، راه‌حل مؤثرتری است. شما می‌توانید هزینه هر جلسه ترواسکالپ را از کارشناسان کلینیک الف پرس‌وجو کنید.
3. ضدآفتاب مخصوص پوست نوجوان، حتی در روزهای بدون آفتاب
برخلاف تصور رایج، اشعه‌های مضر آفتاب فقط در تابستان یا هنگام بیرون‌رفتن آسیب‌زا نیستند. پوست نوجوانان، به‌خصوص اگر جوش‌دار، مستعد لک یا تحت درمان‌های ضدآکنه باشد، در برابر آفتاب بسیار حساس‌تر است؛ بنابراین استفاده از ضدآفتاب با SPF 30 یا بیشتر در روتین پوستی نوجوانی، به‌صورت روزانه الزامی است. این ضدآفتاب باید سبک، بدون چربی، بدون عطر و مناسب پوست حساس یا چرب نوجوانان باشد تا منافذ را نبندد. مقدار مصرف این کرم برای صورت فرزند شما، به اندازه یک بند انگشت است و بهتر است در صورت قرار گرفتن در فضای باز یا تعریق، هر ۲ تا ۳ ساعت تمدید شود.
برخی نوجوانان که درگیر درمان‌های موضعی برای آکنه یا خشکی پوست هستند، ممکن است به مرور دچار ترک‌های سطحی پوستی شوند؛ در چنین شرایطی، درمان‌های تخصصی مانند لیزر فرکشنال برای ترک پوستی معمولاً فقط برای سنین بالاتر توصیه می‌شود و در نوجوانی تمرکز باید روی پیشگیری باشد.
مراحل روتین پوستی نوجوانان هنگام شب
بعد از یک روز شلوغ، از حضور در کلاس‌های مدرسه گرفته تا بازی فوتبال در حیاط یا فعالیت در کلاس‌های هنری و ورزشی، پوست نوجوانان با لایه‌ای از عرق، گردوغبار، چربی، ضدآفتاب و حتی باکتری‌های محیط پوشیده می‌شود. اگر این آلودگی‌ها شب از روی پوست پاک نشوند، به‌راحتی باعث بسته شدن منافذ، ایجاد جوش‌های التهابی و برهم خوردن تعادل پوست می‌شوند. در ادامه، سه مرحله‌ی ضروری و اختصاصی در روتین پوستی برای نوجوانان هنگام شب را شرح می‌دهیم.
1. شست‌وشوی صورت برای پاک‌کردن تعریق و آلودگی محیط
پس از بازگشت از مدرسه یا فعالیت‌های ورزشی، اولین کاری که باید انجام شود، شستن صورت است. پوست نوجوانان به دلیل تحرک بالا، استفاده از ماسک، تعریق و تماس مکرر با دست، بیشتر از سایر گروه‌های سنی مستعد جذب آلودگی است. استفاده از شوینده ملایم متناسب با نوع پوست، کمک می‌کند تا چربی اضافه، ضدآفتاب، گردوغبار فضای باز یا ذرات ناشی از تعریق پاک شوند. این کار بهتر است بلافاصله پس از رسیدن به خانه یا پیش از خواب انجام شود، نه صرفاً به‌صورت گذرا یا با آب خالی.
والدین نوجوانانی که از مشکل رگ‌های سطحی یا خستگی پاها شکایت دارند، اغلب این سوال برای‌شان مطرح می‌شود که برای درمان واریس چه بخوریم» در پاسخ باید گفت برای درمان واریز نوجوانان حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کرد تا درمان مناسب را با‌توجه‌به سن آن‌ها برای‌شان تجویز کند.
2. درمان نقطه‌ای جوش‌ها در صورت نیاز، مخصوص دوران بلوغ
در دوران بلوغ نوجوانان، جوش‌های صورت (به‌ویژه در نواحی پیشانی، بینی و چانه) بیشتر از هر زمان دیگری ظاهر می‌شوند؛ مخصوصاً اگر فرزند شما فعالیت بدنی زیاد یا پوست چرب‌تری داشته باشد. در این مرحله، اگر جوش‌های التهابی، سرسیاه یا زیرپوستی وجود دارد، می‌توان از کرم‌ها یا ژل‌های ضدجوش با ترکیباتی مانند بنزوئیل پراکسید، نیاسینامید یا سالیسیلیک اسید استفاده کرد.
البته باید این محصولات فقط روی نواحی درگیر استفاده شوند و نه کل صورت. اگر فرزند شما ورزش می‌کند یا کلاه، هدبند و ماسک استفاده می‌کند، حتماً باید این مرحله از روتین پوستی نوجوانان را جدی بگیرد، چون این وسایل گرما و تعریق را افزایش داده و زمینه بروز جوش را بیشتر می‌کنند.
نوجوانانی که به‌دلیل مصرف زیاد فست‌فود یا بی‌تحرکی با چاقی موضعی روبه‌رو هستند، ممکن است در آینده به روش‌هایی برای کوچک کردن باسن یا کنترل وزن فکر کنند؛ اما مراقبت از پوست، تغذیه مناسب و تحرک در همین سن، مسیر آینده را سالم‌تر می‌سازد.
3. مرطوب‌کننده شبانه برای بازسازی پوست خسته و گاهی آسیب‌دیده
پوست نوجوانان، به‌ویژه آن‌هایی که درگیر درمان‌های ضدآکنه یا شرایط آب‌وهوایی خشک و آلوده هستند (مثلاً نوجوانان شهرنشین یا فعال در فضای باز)، ممکن است دچار تحریک، خشکی یا التهاب شود. استفاده از یک مرطوب‌کننده سبک اما موثر، با ترکیباتی مثل آلوئه‌ورا، پانتنول یا سرامید، به بازسازی و آرامش پوست کمک می‌کند. این بخش از مراحل روتین پوستی نوجوانان برای افرادی که شب‌ها دیر می‌خوابند یا پوستشان در طول روز تحت فشار بوده، اهمیت بسیاری دارد.
نکات تکمیلی و اختیاری روتین پوستی خانگی برای نوجوانان
در کنار مراحل اصلی روتین پوستی نوجوانان، برخی اقدامات ساده و خانگی نیز به شفاف‌تر شدن، آرام‌سازی و پیشگیری از مشکلات پوستی فرزندتان کمک کنند. البته این نکات جایگزین روتین اصلی نیستند، اما اگر درست و به‌جا استفاده شوند، نتایج مؤثری دارند:
- لایه‌برداری ملایم (۱ تا ۲ بار در هفته): به حذف سلول‌های مرده و باز شدن منافذ کمک می‌کند، اما باید با محصولات مخصوص نوجوانان و بدون ذرات زبر انجام شود تا باعث تحریک یا جوش نشود.
- ماسک‌های خانگی یا آماده: استفاده گاه‌به‌گاه از ماسک خاک رس (برای پوست چرب) یا ماسک آبرسان (برای پوست خشک) باعث طراوت پوست می‌شود، اما نباید بیش از حد تکرار شود.
- چسب یا پچ جوش: این چسب‌های کوچک ضدالتهاب، برای جوش‌های قرمز، چرکی یا دردناک بسیار مؤثرند و از دستکاری و پخش عفونت جلوگیری می‌کنند.
- استفاده از سرم‌های سبک: سرم‌هایی مثل ویتامین C یا نیاسینامید، در صورت نیاز و تحمل پوست، به روشن شدن، کنترل چربی یا کاهش منافذ کمک می‌کنند.
- بهداشت خواب و وسایل شخصی: تعویض منظم روبالشی، تمیز کردن موبایل، استفاده از حوله جداگانه برای صورت و شستن دست‌ها پیش از تماس با پوست، از مهم‌ترین عوامل پیشگیری از جوش در روتین پوستی نوجوانان هستند.
چرا باید روتین پوستی نوجوانان را جدی گرفت؟
در دوران نوجوانی، تغییرات هورمونی باعث افزایش چربی پوست، بروز جوش و حساسیت‌های پوستی می‌شود. اگر در این سنین مراقبت از پوست به‌درستی انجام نشود، مشکلات ساده به التهاب، جای جوش یا حتی کاهش اعتمادبهنفس تبدیل می‌شوند. روتین پوستی منظم، علاوه‌بر حفظ سلامت پوست، به نوجوانان مهارت خودمراقبتی و مسئولیت‌پذیری را نیز آموزش می‌دهد.
اشتباهات رایج در مراقبت از پوست نوجوانان
بسیاری از والدین به‌دلیل کم‌تجربگی یا اطلاعات نادرست، مرتکب اشتباهاتی در روتین پوستی نوجوانان می‌شوند که به‌جای بهبود، باعث بدتر شدن وضعیت پوست فرزندشان می‌شود. آگاهی از این اشتباهات مانع جوش، لک و آسیب‌های طولانی‌مدت خواهد شد:
- شستن بیش‌ازحد صورت ◀ خشکی و تحریک پوست
- فشار دادن یا ترکاندن جوش‌ها ◀ ایجاد زخم و جای لک
- استفاده از محصولات نامناسب برای نوع پوست ◀ افزایش جوش یا التهاب
- خوابیدن با ضدآفتاب یا آلودگی روی پوست ◀ بسته‌شدن منافذ
- استفاده از خمیردندان، الکل یا ماسک‌های نامطمئن ◀ آسیب جدی به بافت پوست
- رها کردن روتین بعد از چند روز ◀ نرسیدن به نتیجه واقعی
- مقایسه پوست خود با دیگران در شبکه‌های اجتماعی ◀ کاهش اعتمادبهنفس و انتخاب‌های اشتباه
روتین پوستی نوجوانان؛ داشتن پوست سالم و بدون جوش
مراقبت از پوست در دوران نوجوانی، یکی از مهم‌ترین پایه‌های سلامت و اعتمادبهنفس در سال‌های آینده است. با شناخت نوع پوست، پیروی از یک روتین ساده صبح و شب، و پرهیز از اشتباهات رایج، می‌توان از بروز جوش، خشکی یا التهاب جلوگیری کرد. رعایت نکات تکمیلی مثل لایه‌برداری ملایم، بهداشت خواب و استفاده درست از محصولات، تأثیر مراقبت‌های پایه را چند برابر می‌کند. این مسیر نه‌تنها به داشتن پوستی سالم کمک می‌کند، بلکه فرزندان شما را با مهارت خودمراقبتی آشنا می‌سازد.
شما به‌عنوان والد، کدام مرحله از روتین پوستی برای نوجوانان را مهم‌تر می‌دانید؟ نظرات خود را برای ما بنویسید.
